Hırkasının cebindeki telefonu titreyince çıkarttı ve Instagram hesabına gelen mesajı okudu. Biri, epeydir satışta olan Vintage bir kabanın göğüs ölçüsünü soruyordu. ‘Koltukaltından koltukaltına kaç santim olduğunu yazar mısınız?’ diye sorulmuştu soru. Bu ölcüyü iki dakikada yazıp gönderebilirdi ama kendine pazar günleri dükkanıyla ilgilenmeyeceğine dair tutamayacağı bir söz vermişti.
Son bir yıldır cumartesi pazar demeden deli gibi çalışıyordu.
Pandemi hayatında çok şey değiştirmişti. ofise gitmek yerine eve kapanınca yine aklına gelen ilk cin fikri uygulamaya koyulmuş ve kendine ciddi ciddi bir iş kurmuştu. Sürdürülebilir moda kuratorüydü artık.
‘Sürdürülebilir Moda kuratörü mü?’ dedi kendi kendine.
Bit pazarlarından, eskici dükkanlarından veya garaj satışlarından bulduğu Vintage kıyafetleri aksesuarları toplayıp onları parlatıp yeniden satışa çıkartıyordu.
Hayatta ilk defa hayalperestliğinin ekmeğini yiyordu mecazın tam anlamıyla.
Doğru zamanda doğru yerdeydi ve bu işin hayalindeki iş olup olmadığını düşünmeye fırsatı olmadan iş tutmuştu, maaşlı işinden istifa etmiş kendi kendinin patronu oluştu. artık dönüş yoktu. Kapitalizmin değirmenine su taşımadığını iddia edip dünyayı kurtardığını sanan insanların safına geçmişti.
Greta’nın ‘how dare you?’ çıkışından sonra Avrupa’da iklimciler, çevreciler daha yüksek sele konuşmaya başlamıştı ve içinde ’sürdürülebilir’ kelimesinin geçmediği bir cümle kurmuyorlardı. Moda sektörü harika bir oyunbahçesiydi bu safsataya inanan ve inanmayanı anında yaftalayan önemli bir kitle için. Özellikle Burberry’nin yeni sezon ürünlerini satışa çıkarmadan önce 36 milyon dolar değerindeki eski sezon ürünlerini yaktığının sosyal medyaya sızması hızlı moda karşıtlarını kışkırtmış, agresifleştirmişti. Paris’te ve Londra’daki protestolar işe yaramış görünüyordu. Fast fashion’a karşı sustainable slow fashion yükseliyordu.
Pandemi’yle birlikte insanlar internetten alışverişe iyice müptela olunca, sürdürülebilirlik ve internetten alışverişin yolları kesişmiş, bu kesişmeden bir trend, bir sektör doğmuştu. Insanların kullanmadığı veya kullanmaktan sıkıldığı eşyaları satıp, başkasının kullanmaktan sıkıldığı eşyaları almaya teşvik eden ve her satıştan yüzde 10 ila 20 komisyon alan online pazar yerleri türemişti. Bu siteler tüm dünyaya yayılmış, büyük kargo şirketleriyle anlaşarak kargolama maliyetlerini önemsizleştirerek milyonlarca kullanıcıyı kendilerine bağımlı hale getirmişti. Artık Portekiz’deki bir kadın taa iki bin km uzaktaki mesela Belçika’da yaşayan birinin dolabında beğendiği çoraba 3 euro ödeyerek, Lisbon Brüksel arasındaki kargonun karbon izini asla düşünmeden satın alıyor ve buna ‘sürdürülebilir yavaş moda’ diyordu.
‘Eh dünya böyle bir yer ve insanlar da bu! Sen ne takıyorsun acaba? Valensiya’ya odaklan!’ dedi kendi kendine.
Asla başkasının giydiği kıyafeti giymem diyen insanlar bile sırf trend olduğu için ikinci el kıyafet alıyorlardı. Insanlar internetten alışveriş yapmaya alıştığında kullanılmış ürün satmak yeni ürün satmak kadar kolaydı. Çünkü alıcı aslında fotograf alıyordu. Dolayısıyla satacağınız ürünü doğru presente ettiğinizde başarı kaçınılmazdı. Bir de elinizdeki ürün nadide bir parçaysa ona istediğiniz fiyatı biçebiliyordunuz. Avrupa birliği bunu, eski ürüne yeni katmadeğer yaratmak olarak yorumluyor, bunu yaptığınız için size teşvik bile veriyordu. Yeter ki bir kaç bin takipçisi olan bir Instagram hesabınız olsun ve satışa çıkartacağınız ürünleri ‘sürdürülebilir’ hashtag’iyle etiketleyebilin.
Gerisi kolaydı.
‘Bu Avrupa da yakında batar bu gidişle’ diyen iç sesini durduramadı.
O esnada yine I.D’nin fotoğrafı belirdi akışta. Bu kadın resmen instagramda yaşıyordu. I.D. bundan bir beş altı ay önce kendisini takip etmeye başlamış, hemen her attığı fotografa veya hikayeye sıcak, samimi yorumlar ve mesajlar göndermişti. Kadın bir influencerdı ve bunu aslında herkese yapıyordu. Ilgi alanındaki herkese, genelde kendisi gibi ikinci el kıyafet satanlara kalpli emojiler, amazing, gorgeous, magnifique filan gibi kısa ve beylik yorumlar atıyor, bunu yaptıkça kendi görünürlüğünü arttırıyordu. Bir çeşit müptelaydı ve bu yüzden ilgi alanına girmişti. Ama I.D’in günlük postlarından kendini alamamasının asıl sebebi kadının fotografladıydı. I.D’in diğer kombin paylaşan kadınlardan belirgin bir farkı vardı. Şekilsizdi kadın. Kadın olarak değil de influencer ölçülerinde bariz şekilsizdi. Ve bunu hiç umursuyormuş gibi görünmüyordu. İlk önce bunu ironi olsun diye yapıyor sanmıştı. Ne efekt kullanıyordu, ne filtre… Olduğu gibi… çoğu zaman Orhan Veli’nin sereserpe’sinden bile sereserpe imajlardı bu fotoğraflar. Hayret vericiydi çoğu zaman objektife bakan kadının o an fotoğrafı çekilirken ne düşündüğü. 'Umurunda mı dünya?'
Bu fotograflara bakarken kadını güzel bulup bulmadığını düşünmüyordu. Giydiği kıyafetler de tek tek veya bir bütünlük içinde styling açısından ilgisini çekmiyordu. Ama imaj, takındığı pozdu olay. Ve bu fotograflara bir ‘güzellik estetik’ beklentisiyle bakmıyordu.
Oysa güzellik ve estetik herzaman önemliydi onun için. Kendisini aynada izlerken görüntüsünü parlatmayı ihmal etmezdi. Yüzü yorgun göründüğünde veya yeni beliren bir kırışıklık yüzünde hoşuna gitmeyen bir ifadeye sebep olduğunda hemen müdahale etmek ister o deformasyonu yok edemiyorsa ifadesinde doğal ve estetik bir şekle sokmaya çalışırdı. Bunu güzellikle kafayı bozmuş kadınların motivasyonuyla değil tamamen ruhunu örten bir giysinin potluğunu almak, onu ruhunun enerjisine yakıştırmak için yapardı. Daima büyüleyici değil, ama iyi görünmek isterdi. Ve iyi görünmediğini düşündüğü zamanlarda insanların arasında olmaktan hoşlanmazdı. I.D’nin yeni attığı fotografa tekrar baktı. Yine gayretsiz estetiksizliğine hayret etti ve fotoğrafın altındaki 145 kalp ve beğeni mesajlarını inceledi. Daha önce kendisine de kalp göndermiş fashonistapreloved1766 adlı hesap abartılı şekilde ateşler, kalpler amazingler göndermişti. Bu hesap gerçekten büyüleyici güzellikte bir başka influencer’a da aynı mesajı atmıştı.
I.D. kendisine gelen tüm yorumlara tek tek minnettarlık emojileri gönderiyordu. Bu mesajları ve kalpleri gördüğü zaman gerçekten iyi hissediyor mudur diye merak etti.
Kadın bedenini göstermekten tuhaf bir haz alır. soyundukça ruhuna ulaşacağınızı sanırsınız ancak ne kadar soyunursa soyunsun asla çıplak kalamaz kadın. Hep bir süs vardır. Bedenin akıbeti ise bellidir. Her daim kadının beklediği zamandan daha erken başlar bozulma, deformasyon. Ve ölümle burun buruna gelmiş gibi bir dehşet anıdır saçta farkedilen o iki beyaz tel. Şu tasviri hatırladı okuduğu romandan ‘gençlikdolu yerçekimsizliğin kaybolmaya başlaması’. Böyle çevrilebilirdi belki ‘youthfull weightlessness’ Ne ürpertici bir tasvir diye düşündü.
Klimt’in kadınları geldi aklına.
Klimt’in kadınlarının yüzünde gördüğü ve tanıdığı o ifade, o çaba. Bozulmayı geciktirmeyi arzulayan bakışlarıyla, süsleriyle, saçlarıyla, ruhlarını giydirdikleri derileriyle, çıplaklıklarıyla veya kuşamlarıyla birlikte çizilmiş kadınları düşündü.
Instagramdaki bütün kadınların bir farkı yoktu Klimt’in kadınlarınlarından.
I.D ile iki kez kahve içmek için buluşmuştu şimdiye kadar. Yakın semtlerde oturduklarını farkeden I.D olmuştu. Bir fotoğrafı görüp ‘bu fotoğrafın çekildiği yer benim oturduğum semte çok yakın’ diye mesaj atmıştı. Bu mesajin üstüne kısa bir sohbet mesajlaşması sonrasında tanışmak ve kahve içmek için buluşmaya karar vermişlerdi. İlk buluşmaları oldukça tuhaf geçmişti. Buluşmaya gitmeden önce nasıl biriyle karşılaşacağına dair bir fikri vardı, oysa I.D bu fikrin kıyısından bile geçmiyordu. Bu onu daha da meraklandırmıştı. Kadın ne kıyafet satıyordu, ne çevre bilinciyle Vintage’a merak duyuyordu ne de diğer influencer’lar gibi ürün tanıtma peşindeydi. Kadın iki çocuk annesi, Nato’da çalışan bir adamın karısı, hayatının büyük bir kısmını Fransa’nın güney kasabalarından birinde geçirmiş Yemen asıllı Fransız bir kinesiologistti. Instagram’daki ilk fotografını liseye giden küçük oğlu çekip koymuştu.
Böyle bir karaktere hazırlıklı değildi buluşmaya giderken. Daha çok yalnız, alışveriş bağımlısı, sürekli ilgi odağı olmak isteyen, onaya muhtaç bir tiple karşılaşacağını düşünüyordu. I.D her biri ayrı ayrı kendisinde ‘punctum’ efekti yaratan fotografları bir kenara koyduğunuzda son derece sıradan bir profildi. Fotograflardaki kadar şekilsiz de görünmüyordu poz vermediğinde, karşısında insan gibi otururken.
Ilk kahvelerin ardandan ikinci kahveleri söylememişlerdi ama ayrılırken samimiyetle yeniden buluşmak istediklerini vurgulamışlardı birbirlerine. I.D’nin kendisiyle buluşmaktan keyif aldığından şüphesi yoktu.
I.D’nin anlattıklarını dinlemişti ilgiyle. Çocuğu olmamasına rağmen I.D’nin çocukları ve çocuklarıyla olan ilişkisine dair anlattıklarını anlamış gibi yapmış, kendisini kelalaka birşey anlatıyormuş gibi hissetmesin diye çocuklu arkadaşlarının anlattıkları olaylardan örnekler vererek ilintiler kurmuştu. Sadece bu yüzden bile ilk fırsatını bulduğunda tekrar kahve içmeye davet etmiş olabilirdi I.D onu. Ikinci buluşmanın yerini I.D seçmişti, Seçtiği cafe yaşadığı binanın karşı sokağında küçük pembe dekorasyonlu bir patiseriydi. Daha önce önünden geçmiş ve pastel ve pembe dekorasyonu sebebiyle asla girmeyeceği bir mekan olarak tespit etmişti. Böyle masal prensesi odası konseptli dekorasyonu olan mekanlardan ürker, fazla pembe ve eflatundan midesi bulanırdı. Ikinci buluşma yerinin orası olduğunu farkedince buluşmaya on dakika geç gitmeye karar verdi. Olur da I.D geç kalacak olursa o pembe dekorasyonun içinde kendini çok anlamsız hissederdi beklerken.
Buluşmaya geç kaldığı için iyi bir performans göstermesi gerektiğini düşünerek I.D’den çok kendisi konuşmuştu bu kez. Kendi hikayesini anlatırken sanki gardan henüz hareket etmiş bir trenin en son kompartmanına tutunmuş da, en baştaki vagona ulaşana kadar kompartmandan kompartmana geçer gibi konudan konuya atlayarak yine de hikayesel bir tutarlılık ve bütünlük içinde dinleyicisini adeta kilitlemişti. İstediği zaman bunu yapardı. I.D etkilenmiş görünüyordu. Bunu fark ettiğinde bir korku kapladı içini. Bu kadınla gerçekten arkadaş olmak gibi bir niyeti yoktu çünkü. ve bunu düşündüğü anda kendini o nefret ettiği, kendini bi halt sanan kadınlardan biri gibi duyumsadı. Öyle biri olmadığını biliyordu. Zaten öyle biri olmadığı için arkadaş olmak gibi bir niyetinin olmadığı kadınlarla doluydu etrafı ve hepsi kendisine arkadaşım diyordu. I.D. de onlardan biri olacaktı. Hiç bir zaman gece uykusundan uyandırıp ‘beni uyku tutmadı kalk bi yürüyelim’ diyemeyeceği arkadaşlarından biri...
