Yıl 1912, Sambre Nehrinden bir kadın cesedi çıkarılır. Gecedir
ve köprünün üstü çok kalabalıktır. Dehşet uğultulu kalabalığın üzerinde dalga
dalgadır. Kadının beyaz geceliğinin etekleri başına doğru sıyrılmış tüm yüzünü
boğarcasına örtmüştür. Rene’nin
hafızasına kazınan ve hayatı boyunca gözlerinin önünden gitmeyecek olan bu
görüntü Rene’nin annesine aittir.
İşte bu en sevdiğimiz magritte’lerden biri; LOVERS tablosu
Magritte Freud’dan epey etkilenmiş olmasına rağmen freudyan
düşünceye düşman biriymiş… eserlerinin yorumlanmasına da karşıymış doğal olarak
ama bazı kritikler Magritte’le psikolojik gelişiminin arasında bir bağ olduğunu
savunuyorlar… özellikle 13 yaşında yaşadığı bu trajedinin yaratıcılığında
etkisi olduğunu düşünüyorlar.
Peki ama gerçekten gördü mü?
Bir kısmı bu trajediyi hayalinde canlandırmış olabileceğini
savunuyorlar… Görmüş olamazmış, duymuş olabilirmiş.
Burada görme biçimleri devreye giriyor.
Bir obsesyon olarak görme ve bakış….bir fiksasyona varan
yol.
Yasağa bakma, mümkün olmayan bakış, agresif bakış… bunlar
Magritte tablolarında deneyimlediklerimiz.
Kendisinin de vurguladığı gibi; görmek bir fiili bir
durumdur; edilgen değil etkinsinizdir.
Dolayısıyla;
Rene’nin gördüğü şey Regina Magritte’nin intiharla
sonuçlanan bir buhran süreci yaşadığı ve bu dönemin Rene’nin ergenlik çağına denk düştüğü… Bu bir
Edgar Poe sendromu; Ergenlikte genç
anneyi/ilk sevgiliyi ölüme verme…
Biraz daha geriye gidelim.
İlk yağlıboya tablosu 1910 tarihli; bu tablo sayesinde babasının Rene’nin yeteneğini takdir ettiği ve resim dersleri aldırarak onu bir ressam olmaya teşvik ettiği söyleniyor. Bu önemsiz bir ayrıntı değil. Magritte’in
içinde bulunduğu aile ortamı hakkında bilgi veriyor. Baba çok sık şehir
değiştiren bir tüccar; ileri depresyondaki anne hem fiziksel hem zihnen
tükenmenin eşiğinde (iki yıl içinde intihar edecek) ve iki küçük erkek kardeş
(biri müzisyen biri iş adamı olacak ileride)… ve Magritte resim
dersleri alıyor…
Annenin trajik ölümünden sonra Charleroi’ye taşınıyorlar, o
yıl 1913’de önemli bir şey oluyor. Şu meşhur Georgette’i panayırda görüyor. Georgette daha 12 yaşında o zaman, Rene 15.
Burada 16 yaşında
1914’de aile, Alman işgali yüzünden Chatelet’e geri dönüyor.
Ama Rene kendi ayakları üzerinde
durma sevdasına Brüksel’e gitmeye karar
veriyor; 1915’de bir öğrenci yurduna yerleşiyor… beş sene
Güze Sanatlar Akademisi’nde
“free student” statüsünde ders alıyor (yani sınava girme mecburiyeti olmayan
öğrenci) dolayısıyla bir diploma vermiyorlar.
Orada dönemin önemli sanatçılarının atölyelerine katılma
fırsatı buluyor; özellike dekor resminde önemli bir isim olan sembolist ressam
Constantin Monstald’ın stüdyosuna devam ediyor.
Bu arada o dönemde pek etkilendiği bir şey var; romandan
uyarlanan 1913-1914 Fantomas film serisi.
Bu fantom figürü Magritte’in alter egosu olacak ileride de
bazı tablolarında sıklıkla kullandığı figür.
Man from the sea 1927
Bu dönemde bir yandan
‘Renghis’ adıyla gizemli öyküler yazmakta. Georges Eekhoud’dan aldığı
edebiyat dersleri ufkunu epey açmış olacak… Bu adamın portresini 4 defa çizmiş.
İki kişi daha var;
Abstract’a eğilimini başlatan Belçikalı ilk abstract ressam Victor
Servranckx ve bir süre stüdyosunu
paylaştığı yakın arkadaşı Pierre Louis Flouquet.
Ortam bu; Rene epey bohem bir ortamın içinde görünüşte olmasada ortamın en bohem hayatına sahip takılıyor… bunun kendi yarattığı bir tarz bir stil olduğu sonradan fark edilecek.
Neden görünüşte olmasa da dedim? Çünkü tuhaf bi şekilde çok
ciddi bir görünümü var. özellikle giyim tarzı; ressam değil sanırsınız evkafta memur. Abartılı bir resmi giyim sitili. Şapkası geniş ceketi bastonu ve piposu… Bu görüntüsüyle de bir şey anlatıyor; bu
resimden anladığımız şeyi belki de… Kendisiyle ötekiler arasına bu resmiyetle
perde çekerek; içindeki yalnızlığı, öteki dünyayı örtüyor.
Magritte tablolarında izleyici olarak maruz
bırakıldığımız mühim bir durum bu. CONSTRUAL; örtme, gölgeleme, önüne geçme,
kapatma anlamlarına geliyor.
(bir diğer ayrıntı
dijital grafik dizaynda önemli bir kavram; fondaki imajın bir bölümünün başka
bir katman üzerine getirilerek kaybedilmesi)
Neyse bununla ilgili
başka şeyler de yazacağım ilerde.
Biz dönelim Rene’nin hayatının dönüm noktasına; Rene işte o stüdyo senin bu atölye benim,
fantomalar, esrarengiz hikayeler, abstract olsun ama, impresyonizm mi, smebolizm mi, kübizm mi? diye dolaşırken…yıl 1920 olmuş bu arada, botanik bahçesinde Georgette Berger’le tesadüfi bir şekilde ikinci kez karşılaşır.
fantomalar, esrarengiz hikayeler, abstract olsun ama, impresyonizm mi, smebolizm mi, kübizm mi? diye dolaşırken…yıl 1920 olmuş bu arada, botanik bahçesinde Georgette Berger’le tesadüfi bir şekilde ikinci kez karşılaşır.
9 yıl sonra…
Herşey böyle başlar…
